သုတၱႏၲဘာဇနီယနည္း (အက်ယ္)
၃ - မုဒိတာ ...
အဘယ္သို႔လွ်င္ ရဟန္းသည္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္ယွဥ္ေသာ စိတ္ျဖင့္ တစ္ခုေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစ၍ ေနသနည္း။
ဥပမာအားျဖင့္ ခ်စ္အပ္ေသာ ႏွလုံးကုိပြါးေစတတ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ကုိ ျမင္လွ်င္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ျဖစ္သကဲ့သို႔ ထို႔အတူ သတၱ၀ါအားလုံးတို႔ကုိ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း ]မုဒိတာ} ျဖင့္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစ၏။
ထုိတြင္ အဘယ္သည္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} မည္သနည္း ?
သတၱ၀ါတို႔၌ အၾကင္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ}၊
၀မ္းေျမာက္ေသာ အျခင္းအရာ {မုဒိတာယနာ}၊
၀မ္းေျမာက္တတ္သည္၏ အျဖစ္ {မုဒိတာယိတတၱ}၊
မုဒိတာဟူေသာ၊ စိတ္၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ တရားတို႔မွ
လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း သေဘာ {မုဒိတာေစေတာ၀ိမုတၱိ} သည္ ရွိ၏။
ဤသေဘာကုိ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ဟု ဆုိအပ္၏။
ထုိတြင္ အဘယ္သည္ {{စိတ္}} မည္သနည္း ?
အၾကင္ ဆန္းၾကယ္မႈ {စိတၱ}၊
သိမႈ သေဘာ {မန}၊
သိျခင္းသေဘာ {မာနသ}၊
အတြင္း၌ ျဖစ္ေသာသေဘာ {ဟဒယ}၊
ျဖဴစင္ေသာသေဘာ {ပ႑ရ}၊
သိမႈ ျဖစ္ရာဌာန {မနာယတန}၊
အစုိးတရ သိမႈ {မနိေႁႏၵ}၊
အထူးသိမႈ {၀ိညာဏ}၊
အထူးသိမႈ အစု {၀ိညာဏကၡႏၶာ}၊
ထုိစိတ္ အားေလ်ာ္ေသာ အထူးသိမႈ သေဘာ {တဇၨာမေနာ၀ိညာဏဓာတ္}။
ဤသေဘာကုိ စိတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
ဤစိတ္သည္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္တကြ အျဖစ္သို႔ ေရာက္၏၊
တကြျဖစ္၏၊ ႏွီးေႏွာ၏၊ ယွဥ္၏၊
ထို႔ေၾကာင့္ {{၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္ျဖင့္}} ဟု ဆုိအပ္၏။
{{တစ္ခုေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ}} ဟူသည္ကား
အေရွ႕အရပ္မ်က္ႏွာ၊
အေနာက္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
ေျမာက္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
ေတာင္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
အထက္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
ေအာက္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
ဖီလာအရပ္မ်က္ႏွာ၊
အေထာင့္အရပ္မ်က္ႏွာတို႔တည္း။
{{ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစ၍}} ဟူသည္ကား မုဒိတာစိတ္ကုိ ျဖန္႔၍၊ မုဒိတာစိတ္ကုိ လႊတ္၍။
{{ေန၏}} ဟူသည္ကား။ပ။ ထို႔ေၾကာင့္ {{ေန၏}} ဟု ဆုိအပ္၏။
{{ထို႔အတူ ႏွစ္ခုေျမာက္ေသာ အရပ္ကုိ}} ဟူသည္ကား တစ္ခုေသာ အရပ္ မ်က္ႏွာကုိကဲ့သို႔ ထို႔အတူ ႏွစ္ခုေျမာက္ေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ သုံးခု ေျမာက္ေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ ေလးခုေျမာက္ေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ အထက္အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ ေအာက္အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ ဖီလာအရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ အေထာင့္အရပ္မ်က္ႏွာကုိဟု (ဆုိအပ္၏။)
{{အလုံးစုံေသာ အရပ္မ်က္ႏွာတို႔၌ သတၱ၀ါအားလုံးတို႔၌ မိမိႏွင့္ အတူျပဳ၍ သတၱ၀ါ အားလုံး ပါ၀င္ေသာ သတၱေလာကကုိ}} ဟူေသာ ဤစကားသည္ အလုံးစုံအား ျဖင့္ သတၱ၀ါအားလုံးကုိ အလုံးစုံေသာ အျခင္းအရာအားျဖင့္ သတၱ၀ါအားလုံးကုိ အႂကြင္းမရွိေအာင္၊ အက်န္မရွိေအာင္ သိမ္းက်ဳံး၍ဆုိေသာ စကားတည္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ {{အလုံးစုံေသာ အရပ္မ်က္ႏွာတို႔၌ သတၱ၀ါအားလုံးတို႔၌ မိမိႏွင့္အတူ
ျပဳ၍ သတၱ၀ါအားလုံးပါ၀င္ေသာ သတၱေလာကကုိ}} ဟု ဆုိအပ္၏။
{{၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္ျဖင့္}} ဟူရာ၌ အဘယ္သည္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} မည္သနည္း။
သတၱ၀ါတို႔၌ အၾကင္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ}၊
၀မ္းေျမာက္ေသာ အျခင္းအရာ {မုဒိတာယနာ}၊
၀မ္းေျမာက္တတ္သည္၏ အျဖစ္ {မုဒိတာယိတတၱ}၊
မုဒိတာဟူေသာ၊ စိတ္၏ ဆန္႔က်င္ဘက္တရားတို႔မွ
လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းသေဘာ {မုဒိတာေစေတာ၀ိမုတၱိ} သည္ ရွိ၏။
ဤသေဘာကုိ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ဟု ဆုိအပ္၏။
ထုိတြင္ အဘယ္သည္ {{စိတ္}} မည္သနည္း ?
အၾကင္ ဆန္းၾကယ္မႈ {စိတၱ}၊ သိျခင္းသေဘာ {မန}၊ သိမႈ သေဘာ {မာနသ}။ပ။ ထုိစိတ္ အားေလ်ာ္ေသာ အထူးသိမႈ သေဘာ {တဇၨာမေနာ၀ိညာဏဓာတ္} သည္ ရွိ၏။ ဤသေဘာကုိ စိတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
ဤစိတ္သည္ ဤ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္တကြ အျဖစ္သို႔ ေရာက္၏၊
တကြျဖစ္၏၊ ႏွီးေႏွာ၏၊ ယွဥ္၏၊
ထို႔ေၾကာင့္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း ]မုဒိတာ} ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္ျဖင့္ဟု ဆုိအပ္၏။
{{ျပန္႔ေျပာေသာ}} ဟူရာ၌ ျပန္႔ေျပာျခင္းဟူသည္ မ်ားျမတ္ျခင္းေပတည္း၊
မ်ားျမတ္ျခင္းဟူသည္ အပုိင္းအျခား မရွိျခင္းတည္း၊
အပုိင္းအျခား မရွိျခင္းဟူသည္ ရန္မရွိျခင္းတည္း၊
ရန္မရွိျခင္းဟူသည္ ေၾကာင့္ၾကမရွိျခင္းတည္း။
{{ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစ၍}} ဟူသည္ကား မုဒိတာစိတ္ကုိ ျဖန္႔၍၊ မုဒိတာစိတ္ကုိ လႊတ္၍။
{{ေန၏}} ဟူသည္ကား။ပ။ ထို႔ေၾကာင့္ {{ေန၏}} ဟု ဆုိအပ္၏။
၂ - သုတၱႏၲဘာဇနီယနည္း(အက်ယ္)၊ အပၸမညာ၀ိဘဂၤၤၤ၊ ၀ိဘင္းပါဠိေတာ္။
၃ - မုဒိတာ ...
အဘယ္သို႔လွ်င္ ရဟန္းသည္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္ယွဥ္ေသာ စိတ္ျဖင့္ တစ္ခုေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစ၍ ေနသနည္း။
ဥပမာအားျဖင့္ ခ်စ္အပ္ေသာ ႏွလုံးကုိပြါးေစတတ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ကုိ ျမင္လွ်င္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ျဖစ္သကဲ့သို႔ ထို႔အတူ သတၱ၀ါအားလုံးတို႔ကုိ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း ]မုဒိတာ} ျဖင့္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစ၏။
ထုိတြင္ အဘယ္သည္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} မည္သနည္း ?
သတၱ၀ါတို႔၌ အၾကင္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ}၊
၀မ္းေျမာက္ေသာ အျခင္းအရာ {မုဒိတာယနာ}၊
၀မ္းေျမာက္တတ္သည္၏ အျဖစ္ {မုဒိတာယိတတၱ}၊
မုဒိတာဟူေသာ၊ စိတ္၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ တရားတို႔မွ
လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း သေဘာ {မုဒိတာေစေတာ၀ိမုတၱိ} သည္ ရွိ၏။
ဤသေဘာကုိ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ဟု ဆုိအပ္၏။
ထုိတြင္ အဘယ္သည္ {{စိတ္}} မည္သနည္း ?
အၾကင္ ဆန္းၾကယ္မႈ {စိတၱ}၊
သိမႈ သေဘာ {မန}၊
သိျခင္းသေဘာ {မာနသ}၊
အတြင္း၌ ျဖစ္ေသာသေဘာ {ဟဒယ}၊
ျဖဴစင္ေသာသေဘာ {ပ႑ရ}၊
သိမႈ ျဖစ္ရာဌာန {မနာယတန}၊
အစုိးတရ သိမႈ {မနိေႁႏၵ}၊
အထူးသိမႈ {၀ိညာဏ}၊
အထူးသိမႈ အစု {၀ိညာဏကၡႏၶာ}၊
ထုိစိတ္ အားေလ်ာ္ေသာ အထူးသိမႈ သေဘာ {တဇၨာမေနာ၀ိညာဏဓာတ္}။
ဤသေဘာကုိ စိတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
ဤစိတ္သည္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္တကြ အျဖစ္သို႔ ေရာက္၏၊
တကြျဖစ္၏၊ ႏွီးေႏွာ၏၊ ယွဥ္၏၊
ထို႔ေၾကာင့္ {{၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္ျဖင့္}} ဟု ဆုိအပ္၏။
{{တစ္ခုေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ}} ဟူသည္ကား
အေရွ႕အရပ္မ်က္ႏွာ၊
အေနာက္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
ေျမာက္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
ေတာင္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
အထက္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
ေအာက္အရပ္မ်က္ႏွာ၊
ဖီလာအရပ္မ်က္ႏွာ၊
အေထာင့္အရပ္မ်က္ႏွာတို႔တည္း။
{{ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစ၍}} ဟူသည္ကား မုဒိတာစိတ္ကုိ ျဖန္႔၍၊ မုဒိတာစိတ္ကုိ လႊတ္၍။
{{ေန၏}} ဟူသည္ကား။ပ။ ထို႔ေၾကာင့္ {{ေန၏}} ဟု ဆုိအပ္၏။
{{ထို႔အတူ ႏွစ္ခုေျမာက္ေသာ အရပ္ကုိ}} ဟူသည္ကား တစ္ခုေသာ အရပ္ မ်က္ႏွာကုိကဲ့သို႔ ထို႔အတူ ႏွစ္ခုေျမာက္ေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ သုံးခု ေျမာက္ေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ ေလးခုေျမာက္ေသာ အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ အထက္အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ ေအာက္အရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ ဖီလာအရပ္မ်က္ႏွာကုိ၊ ထို႔အတူ အေထာင့္အရပ္မ်က္ႏွာကုိဟု (ဆုိအပ္၏။)
{{အလုံးစုံေသာ အရပ္မ်က္ႏွာတို႔၌ သတၱ၀ါအားလုံးတို႔၌ မိမိႏွင့္ အတူျပဳ၍ သတၱ၀ါ အားလုံး ပါ၀င္ေသာ သတၱေလာကကုိ}} ဟူေသာ ဤစကားသည္ အလုံးစုံအား ျဖင့္ သတၱ၀ါအားလုံးကုိ အလုံးစုံေသာ အျခင္းအရာအားျဖင့္ သတၱ၀ါအားလုံးကုိ အႂကြင္းမရွိေအာင္၊ အက်န္မရွိေအာင္ သိမ္းက်ဳံး၍ဆုိေသာ စကားတည္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ {{အလုံးစုံေသာ အရပ္မ်က္ႏွာတို႔၌ သတၱ၀ါအားလုံးတို႔၌ မိမိႏွင့္အတူ
ျပဳ၍ သတၱ၀ါအားလုံးပါ၀င္ေသာ သတၱေလာကကုိ}} ဟု ဆုိအပ္၏။
{{၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္ျဖင့္}} ဟူရာ၌ အဘယ္သည္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} မည္သနည္း။
သတၱ၀ါတို႔၌ အၾကင္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ}၊
၀မ္းေျမာက္ေသာ အျခင္းအရာ {မုဒိတာယနာ}၊
၀မ္းေျမာက္တတ္သည္၏ အျဖစ္ {မုဒိတာယိတတၱ}၊
မုဒိတာဟူေသာ၊ စိတ္၏ ဆန္႔က်င္ဘက္တရားတို႔မွ
လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းသေဘာ {မုဒိတာေစေတာ၀ိမုတၱိ} သည္ ရွိ၏။
ဤသေဘာကုိ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ဟု ဆုိအပ္၏။
ထုိတြင္ အဘယ္သည္ {{စိတ္}} မည္သနည္း ?
အၾကင္ ဆန္းၾကယ္မႈ {စိတၱ}၊ သိျခင္းသေဘာ {မန}၊ သိမႈ သေဘာ {မာနသ}။ပ။ ထုိစိတ္ အားေလ်ာ္ေသာ အထူးသိမႈ သေဘာ {တဇၨာမေနာ၀ိညာဏဓာတ္} သည္ ရွိ၏။ ဤသေဘာကုိ စိတ္ဟု ဆုိအပ္၏။
ဤစိတ္သည္ ဤ၀မ္းေျမာက္ျခင္း {မုဒိတာ} ႏွင့္တကြ အျဖစ္သို႔ ေရာက္၏၊
တကြျဖစ္၏၊ ႏွီးေႏွာ၏၊ ယွဥ္၏၊
ထို႔ေၾကာင့္ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း ]မုဒိတာ} ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္ျဖင့္ဟု ဆုိအပ္၏။
{{ျပန္႔ေျပာေသာ}} ဟူရာ၌ ျပန္႔ေျပာျခင္းဟူသည္ မ်ားျမတ္ျခင္းေပတည္း၊
မ်ားျမတ္ျခင္းဟူသည္ အပုိင္းအျခား မရွိျခင္းတည္း၊
အပုိင္းအျခား မရွိျခင္းဟူသည္ ရန္မရွိျခင္းတည္း၊
ရန္မရွိျခင္းဟူသည္ ေၾကာင့္ၾကမရွိျခင္းတည္း။
{{ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစ၍}} ဟူသည္ကား မုဒိတာစိတ္ကုိ ျဖန္႔၍၊ မုဒိတာစိတ္ကုိ လႊတ္၍။
{{ေန၏}} ဟူသည္ကား။ပ။ ထို႔ေၾကာင့္ {{ေန၏}} ဟု ဆုိအပ္၏။
၂ - သုတၱႏၲဘာဇနီယနည္း(အက်ယ္)၊ အပၸမညာ၀ိဘဂၤၤၤ၊ ၀ိဘင္းပါဠိေတာ္။
